Achtergestelde Lening

De naam ‘achtergestelde lening’ heeft voor veel mensen een negatieve lading. Het klinkt namelijk alsof er bij een achtergestelde lening iemand benadeeld wordt. Niets is minder waar. Het is één van de meest populaire en flexibele leenvormen die er beschikbaar zijn en u kunt ze bijna overal tegenkomen. Anno 2019 is de achtergestelde lening populairder dan ooit. Maar wat is het?

Wat is een achtergestelde lening?

Wanneer er een lening wordt afgesloten, worden er duidelijke afspraken gemaakt. Ook wanneer u geld zoekt voor uw bedrijf, kunt u een zakelijk krediet afsluiten of zakelijke lening aangaan. Door deze lening aan te gaan, moet u ieder afgesproken termijn een bepaald deel, plus rente, van deze lening aflossen. Toch zitten hier vaak strenge voorwaarden aan vast, waar niet iedere ondernemer aan kan voldoen. Daarom zijn er andere manieren om geld te krijgen. Voorbeelden hiervan zijn crowdfunding en factoring, maar ook een achtergestelde lening is één van de mogelijkheden.

Een achtergestelde lening is een lening waarbij de verstrekker van het krediet, degene die de lening uitgeeft, in het geval van faillissement van het bedrijf wordt achtergesteld op andere de meeste andere schuldeisers. Dit betekent dat deze schuldeiser pas als één van de laatste betaald hoeft te worden en dus hoogst waarschijnlijk weinig tot niets terugziet van de verstrekte lening. Alleen de houders van een obligatie of een aandeel staan nog achter de verstrekker van deze lening.

Een andere vorm is de Mezzanine lening. Deze lening is in feite hetzelfde als een achtergestelde lening en kent ook dezelfde risico’s. Het verschil is dat bij een Mezzanine lening een middenweg wordt gevonden tussen het eigen kapitaal en het geleende geld.

Deze achtergestelde lening is populair geworden in de kredietcrisis. In die periode was het lastig om als ondernemer geld te krijgen bij de bank. Een alternatief hiervoor was een achtergestelde lening.

Kom ik in aanmerking voor een achtergestelde lening?

Als particulier komt u, in de meeste gevallen, niet in aanmerking voor een achtergestelde lening. Leningen van deze categorie worden namelijk vaak verstrekt door en aan ondernemingen. Vaak zijn holdingmaatschappijen, investeerders of zakelijke partners de verstrekkers van een achtergestelde lening. Dit doen zij omdat het aantrekkelijk voor hen is. Ze kunnen hier namelijk een hoge rente voor vragen. Dit omdat het verschil in risico erg groot is; de verstrekker van een ‘normale lening’ heeft veel meer kans om bij een faillissement (een deel van) het geïnvesteerde geld terug te krijgen.

Durfkapitaal (Tante Agaath)

Toch hoeft het bij een achtergestelde lening niet altijd te gaan om grote bedragen. Het kan ook zijn dat u een eigen bedrijf wilt beginnen, of een bestaand bedrijf wil overnemen, en daar een relatief klein bedrag voor nodig hebt. In dat geval is het mogelijk om ‘durfkapitaal’ aan te vragen. Dit wordt ook wel de Tante Agaath-regeling genoemd. Deze regeling is gebaseerd op het geld van familie, vrienden of kennissen die u willen helpen met het opzetten van een eigen onderneming. Wanneer zij besluiten om u geld te lenen, halen zij hier enkele voordelen uit. Zo kunnen deze personen een vrijstelling van de rendementsheffing krijgen. Om hiervoor in aanmerking te komen, moet er wel aan een aantal regels worden voldaan. Zo moet het bedrag dat geleend wordt minimaal 2.269 euro zijn. Daarnaast moet dit geld geleend worden voordat het bedrijf wordt opgericht en de rente die verrekend wordt, mag niet hoger zijn dan in de wet beschreven staat. Ook moet het afsluiten van de lening op papier worden vastgelegd. Dit contract moet worden geregistreerd bij de Belastingdienst.

Risico’s van durfkapitaal

Zoals de naam ‘durfkapitaal’ al doet vermoeden, is het voor de verstrekker van een Tante Agaath-lening aardig wat lef en moed nodig. In sommige gevallen zijn de risico’s namelijk erg hoog. En niet alleen de risico’s van een Tante Agaath-lening zijn een belangrijke factor. Er zijn veel meer zaken die meespelen, bijvoorbeeld de branche waarin uw onderneming werkzaam is, de financiële vooruitzichten en de situatie waarin uw bedrijf zich verkeert. Deze geldschieters investeren in uw bedrijf uit vertrouwen. Dit kan er voor zorgen dat u nóg voorzichtiger met het geld omgaat, omdat u het liefst alles terug betaalt, maar dit biedt helaas geen zekerheid.

Ook durfkapitaal is namelijk een achtergestelde lening. Hoewel de naam anders is en het vaak om relatief kleinere bedragen gaat, zit er geen enkel verschil tussen deze twee vormen van leningen. Dit betekent dat ook deze investeerders bij een onverhoopt faillissement pas als laatste aan de beurt is, wanneer het komt tot een geldverdeling. De Engelse term voor durfkapitaal is FFF, wat staat voor ‘friends, family and fools’. Laatstgenoemde is de persoon die vergeet dat het geïnvesteerde geld mogelijk nooit meer terugbetaald wordt.

Voorbeeld 1

Het gaat niet zo goed met uw bedrijf en u verkeert in zwaar weer. U heeft daarom een bedrag van 5.000 euro nodig om uw hoofd boven water te houden. Omdat de risico’s voor een bank in dit geval veel te hoog zijn, krijgt u geen normale lening. Uw familie wil u wel helpen; zij leggen wat geld bij elkaar en geven u deze 5.000 euro als lening. Hierover betaalt u ieder afgesproken termijn een flinke rente, maar door deze lening gaat het weer iets beter met de zaak. Een win-winsituatie voor u en uw familie. Gaat het uiteindelijk toch mis en loopt u tegen een faillissement aan, dan ziet de familie de 5.000 euro hoogst waarschijnlijk niet meer terug.

Voorbeeld 2

U heeft uw oog laten vallen op een kleine onderneming die u graag wilt overnemen. Daarvoor heeft u 10.000 euro nodig, maar de bank wil u geen lening geven. Een vage kennis heeft een soortgelijk bedrijf en ziet kansen om in de toekomst zaken met u te doen. Daarom leent hij u 10.000 euro als achtergestelde lening. U betaalt hierover een flinke rente aan uw kennis, maar mocht de overname niet goed uitpakken en gaat uw onderneming failliet, dan is deze kennis één van de laatsten in het rijtje met schuldeisers.

Achtergestelde lening als obligatie

Een grote onderneming heeft vaak niet genoeg aan durfkapitaal om voldoende geld in het laatje te brengen. Helemaal niet wanneer het gaat om een noodlijdend bedrijf, dat alleen met geld van buitenaf nog gered kan worden. Daarom is het voor u als ondernemer ook mogelijk om obligaties als achtergestelde lening te gebruiken. Deze obligaties zijn schuldverklaringen van uw ondernemingen, die u verkoopt aan investeerders. Zij betalen hiervoor, maar ontvanger in ruil voor deze investering een beloning. Bij deze vergoeding kan bestaan uit rente, variabel of vast. In de meeste gevallen hebben obligaties een vaste looptijd, zodat u er als ondernemer zeker van bent dat men voor de gehele periode over het uitgeleende geld kan beschikken. In sommige opzichten lijkt het op een aandeel, maar er zijn verschillen. Zo heeft een obligatiehouder geen zeggenschap over uw onderneming. Dit is bij aandelen doorgaans wel het geval.

Bij een achtergestelde obligatie geldt het principe van een achtergestelde lening. U hoeft de houders van een dergelijke obligatie dus pas terug te betalen als u alle andere leningen en obligaties heeft ingelost. Dit wil overigens niet zeggen dat de houders van achtergestelde obligaties bij een faillissement als laatste aan de beurt zijn. Aandeelhouders krijgen in dat geval nóg later hun geld.

Niet alleen voor u als ondernemer is het verkoper van achtergestelde obligaties aantrekkelijk, maar ook voor de investeerder kan het rendabel zijn.

Wat zijn de voordelen?

In het geval van durfkapitaal wordt de investering vaak gedaan omdat u, de ondernemer die geld nodig heeft, een bekende bent. Toch zitten er aan alle vormen van achtergestelde leningen voordelen voor de investeerder, en dus ook aan de Tante Agaath-lening.

In box drie, bijvoorbeeld. De eerste acht jaar na het verstrekken van een geldlening mag de geldschieter zijn of haar investering in mindering brengen op het vermogen in box drie. De hoogte van deze vrijstelling is maximaal 54.223 euro, terwijl de meeste achtergestelde leningen waarschijnlijk lager zullen zijn dan dit bedrag.

Door de vrijstelling die de geldschieter daarnaast ontvangt, wordt de te betalen vermogensrendementsheffing lager. Hier heeft iemand echter alleen maar voordeel bij, wanneer het bestaande vermogen de drempel voor box drie overschrijdt. Deze drempel bedraagt momenteel 21.139 euro. Heeft de geldschieter minder dan 21.139 euro aan kapitaal, dan is dit fiscale voordeel bij het verstrekken van een achtergestelde lening dus niet van toepassing.
Hoewel er relatief veel risico’s vastzitten aan een achtergestelde lening, kunnen deze risico’s tijdens de looptijd al gereduceerd worden. Mocht u als schuldenaar niet in staat zijn om aan uw betalingsverplichtingen te voldoen, dan is de kans groot dat de geldschieter definitief kan fluiten naar het geïnvesteerde geld. Om dit, tot op zekere hoogte, te voorkomen, is het mogelijk om in dat geval de achtergestelde lening kwijt te schelden en op de voeren als persoonlijke aftrekpost. Dit moet echter gebeuren binnen acht jaar na het aangaan van de lening. Ook verlangt de Belastingdienst een beschikking waarin staat dat u, de ontvanger, niet meer in staat bent om de vordering terug te betalen.

Voordelen bij een overname

Een achtergestelde lening wordt in veel gevallen niet gefinancierd volgens de Tante Agaath-regeling, simpelweg omdat de bedragen hiervoor te groot zijn. Het kan ook zijn dat de geldschieter een partij is die een bedrijf wil verkopen. Met een achtergestelde lening bij bedrijfsovername kan, in de meest gunstige gevallen, een win-winsituatie ontstaan.

Het kan zijn dat u uw bedrijf wilt verkopen. Hier zijn verschillende mogelijke redenen voor. Het vinden van een goede overnamekandidaat is dan een belangrijke taak. Wanneer u deze persoon gevonden heeft, is het altijd de vraag of deze ook het geld heeft om de overname daadwerkelijk te realiseren. Mocht dit niet het geval zijn, dan kan een achtergestelde lening een goed alternatief zijn.

Een voordeel hiervan is dat, wanneer u verlangt van de overnamekandidaat dat deze het volledige vermogen aanspreekt, u wellicht niet de prijs voor uw onderneming krijgt die u in gedachten had. Door de koper een achtergestelde lening aan te bieden, ontvangt u meestal meer geld voor het bedrijf.

Een achtergestelde lening bij een bedrijfsovername kan dus leiden tot een win-winsituatie voor zowel de koper als de verkoper: de verkopende partij ontvangt een groter bedrag voor het bedrijf, terwijl de koper minder van het eigen vermogen hoeft te investeren. Toch heeft deze constructie alleen een kans van slagen wanneer beide partijen goed weten met wie ze in zee gaan.

Zekerheid voor andere schuldeisers

Tegenover een achtergestelde lening staat een hoog rentepercentage. Deze leenvorm is dus duurder voor u als ondernemer en daarom is het alleen aantrekkelijk wanneer andere leningsvormen, zoals een zakelijke lening of factoring, niet meer mogelijk zijn. Achtergestelde leningen worden vaak gebruikt voor financieringen waarbij geen onderpand aanwezig is, zoals werkkapitaal of uitbreidingsplannen. Toch kan het ook voor de ondernemer voordelen met zich meebrengen. Wilt u een hoge en complexe financieringsaanvraag doen, dan kan het hebben van een achtergestelde lening hetgeen zijn dat de doorslag geeft.

Dit wordt een stapelfinanciering genoemd. Een voorbeeld hiervan is de Mezzanine lening: er is een onderpand, maar niet genoeg om alle risico’s te dekken. Daarom wordt er een soort combinatie met een achtergestelde lening gemaakt. Dit is mogelijk omdat banken en andere financiële instellingen eerder zaken willen doen wanneer u een achtergestelde lening hebt lopen. Waarom? Dat is vrij simpel: mocht uw onderneming alsnog failliet gaan, dan vangt niet de bank of de financiële instelling, maar de verstrekker van de achtergestelde lening de eerste klappen op.

Wat zijn de risico’s?

Wanneer u een achtergestelde lening ontvangt, kunt u de zaken uitvoeren die u van plan was om te doen. Omdat er ook voor de geldschieter voordelen zitten aan een achtergestelde lening, kan het voor beide partijen interessant lijken. Toch zitten er wel degelijk grote risico’s aan vast. De grootste risico’s zijn niet voor u als ondernemer, maar voor de investeerder.

Achtergestelde leningen worden, in sommige gevallen, gedaan door noodlijdende ondernemingen. Hiervoor is een dergelijke lening het laatste redmiddel. Het geld dat hierdoor binnenkomt, wordt dan gebruikt om een zware periode te overbruggen en wellicht zelfs een dreigend faillissement voor te zijn. Op dat moment kan de investeerder een hoog rentepercentage eisen en dus veel geld verdienen in korte tijd, maar dan moet het bedrijf deze zware tijd wel overleven.

Lukt dit niet en gaat het bedrijf failliet, dan wordt na het uitspreken van het faillissement een curator aangewezen. De kans dat de verstrekker van een achtergestelde lening dan nog aan bod komt, is bijna nihil. Zoals eerder genoemd komen bij een faillissement namelijk eerst de ‘gewone’ schuldeisers als de Belastingdienst, de banken, leveranciers en andere crediteuren aan bod. Pas daarna is de verstrekker van de achtergestelde lening aan de beurt, en dan is de kans groot dat het geld er niet meer is.