Informatieplicht Energiebesparing

Bedrijven moeten sinds 1993 in het kader van de activiteitenbesluit milieubeheer verplicht hun steentje bijdragen aan energiebesparingen. Als uw bedrijf jaarlijks minstens 50.000 kWh elektriciteit of minimaal 25.000 kubieke meter aardgas verbruikt is het verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen. De Europese Richtlijn Energie Efficiëntie (EED) stelt bovendien dat er jaarlijks een energiebesparing van 0,8% gerealiseerd moet worden. Wie minder energie verbruikt is dat niet verplicht, maar het kan natuurlijk nooit kwaad om het energieverbruik zo laag mogelijk te houden. De overheid is van mening dat de resultaten van die energiebesparingen tegenvallen. Daardoor blijft het terugdringen van de CO₂-uitstoot achter. Daarom is de wet milieubeheer uitgebreid met een verplichting; u moet energiebesparende maatregelen rapporteren.

Deze Informatieplicht Energiebesparing betekent dat u als ondernemer aan de overheid moet melden wat u tot dusver aan energiebesparing heeft gedaan en welke maatregelen u nog van plan bent te nemen. Met die meldingsplicht is de vrijblijvendheid om energie te besparen verdwenen. Hoezeer het ook begrijpelijk is dat de focus bij bedrijven ligt op de producten, is er nu de noodzaak om het onderwerp energiebesparing ook op de agenda te zetten. En waarom ook niet? Er zijn veel kosteneffectieve maatregelen. Zelfs als daarvoor externe financiering moet worden aangetrokken verdienen de meeste energiebesparende maatregelen zich snel terug.

Hoe werkt de informatieplicht energiebesparing?

Het is niet zo vreselijk ingewikkeld om te voldoen aan de Informatieplicht Energiebesparing, maar het is belangrijk om u daar goed in te verdiepen. Want u moet naast maatregelen ook de daarbij behorende informatie op orde hebben. Ten eerste wordt gevraagd naar de energiebesparende maatregelen die u al heeft genomen. Vanuit de wet milieubeheer was u immers al verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen. U moet ook aangeven welke maatregelen u de komende jaren van plan bent te nemen. Om u daarbij te helpen heeft de overheid een aantal tools ontwikkeld. Een daarvan is het stappenplan informatieplicht energiebesparing.

Met het stappenplan informatieplicht energiebesparing komt u er snel achter of u onder de informatieplicht valt. Als dat het geval is wordt een aantal suggesties gedaan op welke manier u energie kunt besparen. Dat is niet voor elk bedrijf hetzelfde. Om u zoveel mogelijk te helpen heeft de overheid een Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing (EML) gemaakt voor 19 bedrijfstakken. U kiest uw bedrijfstak of een bedrijfstak die daar erg op lijkt, en daarin krijgt u op een groot aantal gebieden suggesties van te nemen maatregelen.

Voor het echte rapporteren van uw bedrijfsgegevens voor de Informatieplicht Energiebesparing is een speciaal loket in het leven geroepen. Dit eLoket is van RVO.nl. Om daarop te kunnen inloggen is een eHerkenningsmiddel niveau 1 nodig. Een eHerkenning wordt gekoppeld aan een persoon. Misschien is het handig om dit bij degene binnen uw bedrijf neer te leggen die zich bezighoudt met energiezaken. U kunt ook iemand anders machtigen, die de rapportage voor u doet, bijvoorbeeld van een adviesbureau. Het aanvragen van een eHerkenning duurt een aantal dagen. Houd daar rekening mee als u niet in tijdnood wilt komen voor het rapporteren.

Waarvoor wordt uw informatie gebruikt?

Het doel van de Informatieplicht Energiebesparing is dat de overheid inzicht wil krijgen in hoeverre het bedrijfsleven energiebesparende maatregelen heeft genomen en actief bezig is met energiebeheer. De rapportage die u via het eLoket doet kan worden ingezien door de gemeente en door de omgevingsdienst. Zij moeten beoordelen of uw bedrijf voldoet aan de informatieplicht en aan de energiebesparingsplicht. Ze kunnen ook handhaven. De kans is aanwezig dat wordt gecontroleerd of de door uw bedrijf aangeleverde informatie correct is. De kans op een controle is kleiner naarmate uw bedrijf meer energiebesparende maatregelen heeft genomen.

De Informatieplicht Energiebesparing fungeert vooral als een stok achter de deur om bedrijven te stimuleren meer aan energiebesparing te doen. Bedrijven die vergeten hun gegevens te verstrekken kunnen problemen krijgen. Want als u niet tijdig informatie aanlevert wordt dat gezien als een milieudelict. Daar kunnen door de milieudienst sancties voor worden opgelegd in de vorm van een dwangsom. Die kan behoorlijk oplopen, tot wel 20.000 euro. Algemeen wordt verwacht dat het sanctioneren voorlopig wel zal meevallen. De grootste winst van de informatieplicht is dat gemeenten nu wettelijk in hun recht staan om met bedrijven in gesprek te gaan over energiebesparing.

Wat zijn energiebesparende maatregelen?

Energiebesparende maatregelen hebben als doel het stroomverbruik, het gasverbruik en het verbruik van alternatieve energiebronnen te beperken. Het uitgangspunt is dat er dan minder fossiele stoffen hoeven te worden verbrand, waardoor de CO₂-uitstoot daalt. Energie besparen kan op allerlei manieren worden gedaan. Het zou een bezwaar kunnen zijn dat uw bedrijf onvoldoende financiële middelen ter beschikking heeft. In dat geval ben u toch verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen, bijvoorbeeld door dit te financieren met externe financiering. Het gaat echter om rendabele maatregelen. Dat wil zeggen dat u alleen verplicht bent om maatregelen te nemen die binnen vijf jaar worden terugverdiend.

De maatregelen die u moet nemen hebben te maken met het gebouw en met het productieproces. Bij het gebouw moet u denken aan maatregelen waarmee het gebouw wordt geïsoleerd, het energiezuiniger maken van de verlichting in en om het gebouw, en het optimaliseren van de verwarmingsinstallatie en ventilatiesystemen. Per bedrijfstak wordt een aantal aanvullende energiebesparende maatregelen voorgesteld waarmee het energieverbruik in de productieprocessen kan worden verlaagd. In de Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing (EML) voor uw branche kunt u zien welke maatregelen uw bedrijf moet nemen. U mag ook andere energiebesparende maatregelen nemen, maar dan moet u aantonen dat deze hetzelfde effect hebben als de maatregelen in de Erkende Maatregelenlijst.

Rendabele energiebesparende maatregelen

De maatregelen die zijn opgesteld in de Energiebesparende Maatregelenlijst zijn uitgewerkt voor 19 branches. Kenmerk van al die maatregelen is dat het bewezen methodes zijn. Deze maatregelen zijn dus gegarandeerd rendabel. Dat betekent dat u als bedrijf geen investeringen hoeft te doen in energiebesparing als die niet kunnen worden terugverdiend. Als termijn waarbinnen de maatregelen terugverdiend moeten kunnen worden hanteert de overheid vijf jaar. Daarmee wordt voorkomen dat er geïnvesteerd moet worden in extreem dure voorzieningen of in maatregelen waarvan het nog niet zeker is dat de investeringen worden terugverdiend.

Het is lang niet altijd nodig om onmiddellijk maatregelen te nemen. Om aan te geven of maatregelen meteen moeten worden genomen of op een later moment worden de termen ‘zelfstandig moment’ en ‘natuurlijk moment’ gebruikt. Als een maatregel op een ‘natuurlijk moment’ moet worden genomen wil dat zeggen dat deze verplicht is op het moment dat de oude voorziening moet worden vervangen. Een vervanging moet in dat geval worden uitgevoerd met een energiezuinige variant van een product. Bij vervanging op een ‘zelfstandig moment’ mag niet worden gewacht op zo’n logisch moment. Dan moet het product zo spoedig mogelijk worden vervangen door een energiezuinige variant.

Duidelijke richtlijnen in de EML

De wijze waarop de maatregelen per branche worden beschreven in de Erkende Maatregelenlijst  is heel duidelijk. Bij wijze van voorbeeld kijken we naar de rubber- en kunststofindustrie. In de categorie ‘In werking hebben’ van een ruimte- en buitenverlichtingsinstallatie kijken we naar 1.2 Ledlampen in bestaande armaturen toepassen. Van de betreffende maatregel worden het doel, de toepasbaarheid, een beschrijving en de financiële aspecten beschreven. Als de situatie in uw bedrijf aan de hier genoemde voorwaarden voldoet, ben u verplicht om deze maatregel te nemen. Hoe u deze maatregel kunt doorvoeren is terug te vinden in een spreadsheet, die op de overzichtspagina van de Erkende Maatregelenlijst te downloaden is.

Voorbeeld: LED-verlichting in bestaande armaturen toepassen

We bekijken het bovenstaande voorbeeld verder op detailniveau. Het doel is een installatie voor ruimte- en buitenverlichting. De maatregel is toepasbaar als in deze installatie hogedruk kwiklampen worden gebruikt en als de technische staat van de armaturen volgens de installateur nog voldoende is. De LED-lampen verbruiken minder energie dan de kwiklampen voor dezelfde lichtopbrengst. De voordelen van deze lampen worden netjes op een rij gezet: langere levensduur van de lamp, een snelle inschakeling zonder stroboscopisch effect, lager elektriciteitsverbruik, lagere onderhoudskosten, geen elektriciteitsverbruik bij een defecte lamp (wordt direct uitgeschakeld), en trilling- en schokbestendig.

In de beschrijving is verder te lezen dat de LED-lampen één op één als vervanging kunnen dienen van de kwiklampen. Volgens de richtlijnen is deze maatregel zowel geschikt om op een natuurlijk moment uit te voeren als op een zelfstandig moment. In de spreadsheet staan drie aanbevelingen op organisatorisch vlak. Maak ten eerste intern iemand verantwoordelijk voor de verlichting en neem het schoonmaken van de verlichting mee in het onderhoud of onderhoudscontract. Neem ten tweede lampvervanging op in het onderhouds-protocol. Meet als derde eventueel het lichtniveau en verwijder de armaturen/lampen als de bedrijfsactiviteit dit toelaat.

Verantwoording afleggen over niet genomen maatregelen

Als u in de Erkende Maatregelenlijst Energiebesparing (EML) in uw branche de informatie onder de kolommen Kennisbank, Bijlage 10 en Doelmatig Beheer en Onderhoud bekijkt, wordt duidelijk dat er een groot aantal energiebesparende maatregelen mogelijk is. Als u daarvan nog geen enkele maatregel heeft doorgevoerd of niet tijdig heeft voldaan aan de Informatieplicht Energiebesparing is de kans groot dat de gemeente of de omgevingsdienst u zal benaderen voor een controle. U zult dan voor elk van de potentiële maatregelen in de lijst moeten uitleggen waarom die (nog) niet is doorgevoerd.

Businesscase erkende maatregelen energiebesparing

De maatregelen die in de Erkende Maatregelen Lijst staan hebben als uitgangspunt dat de investering binnen vijf jaar kan worden terugverdiend. Dat betreft de investering die u moet doen in de maatregelen. Het is uiteraard best mogelijk dat deze maatregelen onderdeel uitmaken van een omvangrijkere installatie of van een verbouwing in het gebouw. In dat geval kan het gebeuren dat het niet haalbaar is om de energie besparende maatregelen meteen te nemen. Dan kan er worden gewacht op het natuurlijke moment om die grotere installatie te vervangen of op een verbouwing, die vanuit productieredenen noodzakelijk is.

Bij maatregelen die meteen kunnen worden doorgevoerd is het tamelijk eenvoudig om de terugverdientijd te berekenen. De overheid heeft hiervoor een formule gepubliceerd:

TVT = (I + F) / B

Daarin is TVT de terugverdientijd in jaren, I is de (meer)investering in euro’s, F zijn de kosten voor financiering van de (meer)investering in euro’s en B is de jaarlijkse kostenbesparing in euro’s. Dit is een vrij simpele formule, waarbij geen rekening wordt gehouden met prijsontwikkelingen of de effecten op te betalen vennootschapsbelasting.

Zelf de terugverdientijd berekenen

Als voorbeeld wordt de terugverdientijd berekend van het vervangen van 28 halogeenlampen van 35 Watt door LED-lampen van 4,5 Watt. De investering (I) die daarmee is gemoeid is €264. Zo’n bedrag hoeft niet te worden gefinancierd, dus de financiering (F) is 0. De kostenbesparing (B) die behaald wordt met deze lampen bedraagt €352 per jaar. Met de formule kan worden uitgerekend dat de terugverdientijd (TVT) 0,75 jaar is, ofwel 9 maanden. Ook interessant is de opbrengst van de nieuwe lampen. LED-lampen gaan zeker 10 jaar mee en hoeven tussentijds niet vervangen te worden. De opbrengst van de lampen is in 10 jaar €3.257.

Met deze formule kunt u zelf van een groot aantal maatregelen in de lijst met erkende energiemaatregelen heel eenvoudig globaal uitrekenen wat daarvan de terugverdientijd is. U moet dan wel weten wat het huidige energieverbruik is. Vervolgens kunt u bij een aantal bedrijven offertes opvragen. Daar staat ongetwijfeld in hoe groot de verwachte besparingen zijn en hoe hoog de investeringen zijn. Met de bovenstaande formule is dan snel te bepalen of het zinvol is om deze maatregelen in te plannen. Maatregelen beïnvloeden elkaar. Houd er daarom rekening mee dat de totale besparing kleiner kan zijn dan de optelsom van de besparingen van de losse maatregelen.

Adviseur energiebesparing

Energiebeheer is een onderwerp waarbij het moeilijk is om prioriteiten te stellen. Natuurlijk, iedereen kan wel een paar lampen vervangen door LED’s. Maar in combinatie met andere maatregelen kunt u gemakkelijk in de war raken. Als u zich niet opgejaagd wilt voelen door de verplichtingen die door de overheid worden opgelegd, is het verstandig om een partner te zoeken, die het energiebesparingstraject samen met u gaat opzetten. Er wordt dan gewerkt volgens een stappenplan bestaande uit een energiescan, advies over energiebesparende maatregelen, advies over een energie-efficiënte bedrijfsvoering en het monitoren van het effect van de verschillende maatregelen.

De beste manier om het besparingspotentieel van uw bedrijf in kaart te laten brengen is door middel van een energiescan. Dat kan heel uitgebreid en heel eenvoudig, net waar u behoefte aan heeft. Bij een uitgebreide scan komt een energieadviseur langs. Hij bekijkt alle installaties, het gebouw en de productieprocessen en maakt een advies op maat. U kunt ook zelf online een energiescan uitvoeren door een aantal kenmerken van het gebouw in te voeren. Op basis daarvan krijgt u een overzicht van alle mogelijke energiebesparende maatregelen. Een online scan is uiteraard niet zo exact toegesneden op uw bedrijf.

De volgende stap is dat de resultaten van de energiescan door een energieadviseur met u wordt besproken. Hij kan bij alle maatregelen aangeven hoe hoog de investering is, wat de verwachte opbrengst is en hoelang het duurt voordat de maatregelen zijn terugverdiend. Op basis daarvan kunt u een goede businesscase opstellen en beoordelen of er voor deze maatregelen externe financiering moet worden aangetrokken. Er kan worden gekozen voor een verduurzamingsslag in één keer, maar ook voor een meerjarenproject, waarbij telkens een aantal energiebesparende maatregelen wordt genomen.

Energie besparen kunt u niet alleen doen door het gebouw energiezuiniger te maken, maar ook door te werken aan de energie-efficiëntie van de bedrijfsvoering. Als direct betrokkene bij het bedrijf is dat soms lastig. Een externe energieadviseur kan met een onbevangen blik naar de bedrijfsprocessen kijken. Energieadviseurs zijn ook goed op de hoogte van de subsidies op energiebesparingen en van de fiscale voordelen die deze met zich meebrengen. Tenslotte is het belangrijk om het energieverbruik te monitoren. Dit beïnvloedt het gedrag en kan daardoor leiden tot extra besparingen op het energiegebruik.

Praktijkvoorbeeld: een winkel

Als rekenvoorbeeld kijken we naar een winkel. Om het niet te ingewikkeld te maken wordt alleen de verlichting in de winkel vervangen door energiezuinigere varianten. Daarnaast wordt de mogelijkheid onderzocht van het opwekken van energie met behulp van zonnepanelen. Uit berekeningen van van de adviseur blijkt dat het vervangen van 67 halogeenlampen van 35 Watt en 19 railspots van 70 Watt door LED-spots een energiebesparing oplevert van €2.010 per jaar. Het vervangen van 48 inbouwspots door LED’s en 13 Tl-armaturen door LED-panelen levert nog eens €1.241 per jaar op. Met 37 zonnepanelen kan tenslotte €1.430 per jaar worden verdiend.

Het vervangen van de verlichting als energiebesparende maatregelen levert jaarlijks in totaal €3.251 op. Daar is een investering van €6.353 mee gemoeid. De terugverdientijd van de volledige verlichting is iets minder dan 2 jaar. Deze maatregelen zou die winkel dus moeten nemen in het kader van de wet milieubeheer, ook al zou dat betekenen dat er externe financiering nodig is. Zonnepanelen vragen een investering van €12.000 en leveren jaarlijks €1.430 op. De terugverdientijd is ruim 8 jaar. Dat is langer dan 5 jaar, dus die maatregel hoeft de winkel niet te nemen. Uiteraard kunnen er andere overwegingen zijn waarom de zonnepanelen toch worden aangeschaft.

Niet besparen is geen optie

De belangrijkste conclusie uit deze blog is dat elk bedrijf dat zijn energieverbruik nog niet kritisch bekijkt nu echt wel aan de slag moet met energiebesparende maatregelen. Door de Informatieplicht Energiebesparing heeft de overheid tools in handen om bedrijven aan te spreken op hun verantwoordelijkheid. Of dit op korte termijn echt zal leiden tot dwangsommen is de vraag. Waarschijnlijk zal er eerst worden geprobeerd om met bedrijven in gesprek te komen. Desondanks kunt u als bedrijf maar beter zorgen dat u aan de informatieplicht voldoet, door tijdig uw bedrijfsgegevens bij het eLoket in te leveren.

Aan de andere kant laat deze blog ook zien dat energiebesparende maatregelen lonend zijn. Sommige soorten verlichting verdienen zichzelf al binnen een jaar terug en leveren daarna jarenlang geld op. Als uw bedrijf niet over voldoende financiële middelen beschikt om dit soort rendabele energiebesparende maatregelen te bekostigen is het de moeite waard om externe financiering te overwegen. De opbrengst van de maatregelen is vaak zo groot, dat zelfs de kosten die met het aantrekken van deze financiering gepaard gaat gemakkelijk worden terugverdiend.