Criterium 1: wat is het doel van uw onderneming?
De hierboven genoemde, verschillende ondernemingsvormen hebben allemaal hun eigen voor- en nadelen. Die worden verderop in dit artikel besproken. Eerst maken we een grove indeling op basis van drie vragen. De eerste is of u winst wil maken. Zo ja, dan vallen de ondernemingsvormen Stichting en Vereniging af. De tweede vraag is of u met anderen wilt samenwerken. Als het antwoord daarop ‘ja’ is valt de Eenmanszaak af. De derde vraag is of u persoonlijk volledig, en dus ook met uw privévermogen aansprakelijk, of gedeeltelijk aansprakelijk wilt zijn. Als het antwoord daarop ‘ja’ is kun u kiezen voor een Eenmanszaak, een VOF, een Maatschap of een Commanditaire Vennootschap.
Criterium 2: op welke manier wilt u werken?
De keuze voor een ondernemingsvorm is voor een belangrijk deel ook afhankelijk van het soort onderneming dat u wilt oprichten. De volgende vragen hebben daarmee te maken. Wilt u personeel aannemen? Gaat u grote investeringen doen, ofwel hebt u veel kapitaal nodig? Verwacht u grote financiële risico’s te lopen? Als u al die vragen met ‘ja’ beantwoordt ligt het voor de hand om te kiezen voor een Besloten Vennootschap of een Naamloze Vennootschap. Als u de vragen met ‘nee’ beantwoordt ligt het voor de hand om te kiezen voor een Eenmanszaak. Als u wilt samenwerken met anderen kunt u kiezen voor een Maatschap, een VOF, een coöperatie of een Commanditaire Vennootschap.
Besloten Vennootschap (BV)
Het belangrijkste kenmerk van een Besloten Vennootschap is dat het kapitaal vastligt in aandelen en dat er sprake is van een beperkte hoofdelijke aansprakelijkheid. De aandelen staan op naam van aandeelhouders. Als u – alleen of samen met anderen – een Besloten Vennootschap opricht en daar als directeur aan de slag gaat, bent u in dienst van de Besloten Vennootschap. Voor het oprichten van een Besloten Vennootschap heeft u de goedkeuring nodig van een notaris voordat uw onderneming kan worden ingeschreven in het KvK-handelsregister. Een Besloten Vennootschap biedt de mogelijkheid om een grote onderneming op te zetten, waar veel kapitaal voor nodig is.
Voor- en nadelen van een BV
Het grootste voordeel van een Besloten Vennootschap is dat de aandeelhouders en eigenaren niet persoonlijk aansprakelijk zijn voor schulden. Die aansprakelijkheid ligt bij de Besloten Vennootschap. Ook wat betreft fiscale voordelen biedt een Besloten Vennootschap meer boven ondernemingsvormen waarbij de winst wordt belast op basis van inkomstenbelasting. Een subjectief voordeel is dat een Besloten Vennootschap een uitstraling heeft van kwaliteit. Een minpunt is dat er aan veel eisen moet worden voldaan om een Besloten Vennootschap op te richten. Ook het uitkeren van geld vanuit de Besloten Vennootschap naar u als aandeelhouder en eigenaar is niet altijd even eenvoudig.
Naamloze Vennootschap (NV)
Als ondernemingsvorm lijkt de Naamloze Vennootschap veel op een Besloten Vennootschap. Ook bij een NV bestaat het kapitaal uit aandelen en is de directeur in dienst van de onderneming. Het grootste verschil is dat de aandelen bij een BV vastliggen en niet kunnen worden overgedragen naar een andere eigenaar. Bij een NV kan dat wel. Een NV heeft naast aandelen op naam ook de mogelijkheid om naamloze aandelen uit te geven. Als u van plan bent om met uw bedrijf naar de beurs te gaan is dat een pluspunt, want daardoor kunnen de aandelen snel worden overgedragen.
Voor- en nadelen van een Naamloze Vennootschap
De Naamloze Vennootschap is een ondernemingsvorm voor grote bedrijven die veel kapitaal nodig hebben. Aantrekkelijk is dan dat er snel kan worden gehandeld. Voor u als bestuurder is een Naamloze Vennootschap ook voordelig. U bent beperkt aansprakelijk en kunt onder bepaalde voorwaarden gebruik maken van sociale verzekeringen. Uw inkomsten uit vennootschapsbelasting bieden diverse mogelijkheden voor belastingaftrek. Een nadeel van een Naamloze Vennootschap is dat er een hoog startkapitaal vereist is. In de praktijk blijkt ook dat er bij lage winsten een relatief hoge belastingdruk is.
Vereniging Onder Firma (VOF)
Als u samen met een aantal andere personen over voldoende kapitaal beschikt is het oprichten van een Vereniging Onder Firma (VOF) een reële optie. U bent dan samen eigenaar. Al het benodigde vermogen wordt door de eigenaren ingelegd. Het is ook mogelijk om samen met uw partner een VOF op te richten. Anders dan bij de Besloten Vennootschap en de Naamloze Vennootschap is een VOF geen rechtspersoon. Het risico ligt daardoor volledig bij de eigenaren. Als de onderneming failliet gaat blijven de oud-eigenaren persoonlijk aansprakelijk.
Voor- en nadelen van een VOF
Een vennootschap onder firma is heel eenvoudig op te richten. Er worden geen minimum eisen gesteld aan het ingelegde kapitaal en u kunt profiteren van de inbreng van andere mensen. Omdat u wordt gezien als ondernemer kunt u gebruik maken van belastingvoordelen als de zelfstandigenaftrek, startersaftrek, mkb-vrijstelling en de kleine-ondernemersregeling. Een nadeel is de grote mate van aansprakelijkheid. Gebrek aan vrijheid is ook een nadeel. Dat komt doordat u tot in lengte van jaren vast zit aan de afspraken die u bij de oprichting met de andere vennoten hebt gemaakt.
Commanditaire Vennootschap (CV)
De Commanditaire vennootschap (CV) lijkt als ondernemingsvorm sterk op een Vennootschap Onder Firma. Het verschil is dat bij een Commanditaire Vennootschap naast de initiatiefnemers ook stille vennoten betrokken zijn. Die stille vennoten bemoeien zich inhoudelijk en qua bedrijfsvoering niet met de onderneming, maar zorgen wel voor kapitaal. In ruil daarvoor profiteren ze mee van de winst. Een Commanditaire Vennootschap is een ideale ondernemingsvorm voor een groep ondernemers die samen een goed idee hebben voor een bedrijf, maar niet over voldoende kapitaal beschikken.
Voor- en nadelen van een Commanditaire Vennootschap
Als ondernemingsvorm is een Commanditaire Vennootschap vooral lucratief als u een initiatiefnemer van een bedrijf bent. U kunt de onderneming zonder al teveel randvoorwaarden oprichten en heeft minder eigen kapitaal nodig. Door de Belastingdienst wordt u beschouwd als ondernemer, waardoor u van dezelfde belastingvoordelen kunt profiteren als de eigenaren van een VOF. Een nadeel is de grote mate van aansprakelijkheid. Als de onderneming in de problemen komt bent u als eigenaar volledig aansprakelijk. De stille vennoten lopen een stuk minder risico. Als het goed gaat met de onderneming profiteren ze mee van de winst. Als het slecht gaat lopen ze alleen het risico om hun inleg te verliezen.
Eenmanszaak
Wie een eigen bedrijf wil starten kiest al snel voor de eenmanszaak als ondernemingsvorm. De grote populariteit van deze ondernemingsvorm is vooral te danken aan het feit dat er heel snel en zonder al teveel complicaties een bedrijf kan worden gestart. Het is voldoende om u bij de KvK in het Handelsregister in te laten schrijven en dan kunt u met uw bedrijf aan de slag. U bent volledig eigen baas, hebt alle vrijheid en mag personeel aannemen. De meeste zzp’ers kiezen voor deze ondernemingsvorm. Dat is eigenlijk wel jammer, want als u wilt samenwerken met anderen had u ook voor een Vereniging Onder Firma of een Besloten Vennootschap kunnen kiezen.
Voor- en nadelen van een eenmanszaak
Het grootste voordeel van een eenmanszaak is dat het heel eenvoudig is om een bedrijf op te richten. Er zijn nagenoeg geen kosten aan verbonden en er worden ook vrijwel geen randvoorwaarden gesteld. Belastingtechnisch is deze ondernemingsvorm behoorlijk lucratief, want als ondernemer kunt u profiteren van flinke fiscale voordelen. Denk aan de ondernemersaftrek, de startersaftrek, de kleine-ondernemersregeling en de mkb-vrijstelling. Maar de nadelen zijn ook niet misselijk, want als eigenaar bent u volledig aansprakelijk voor uw handelen. Als privépersoon draait u dus op voor alle schulden, ook na een faillissement. Dat kan betekenen dat u al uw bezittingen moet verkopen en u vanuit uw privévermogen aansprakelijk bent.
Maatschap
Een maatschap is een ondernemingsvorm waarin wordt samengewerkt door twee of meer personen, die al een eenmanszaak hebben. De deelnemers aan een maatschap worden de ‘maten’ genoemd. De inbreng van u als één van de maten bestaat uit arbeid, kapitaal of goederen. Het voordeel van het werken in een maatschap is dat u samen gebruik kunt maken van faciliteiten en als één organisatie naar buiten kan treden. Een reparatieshop kan prima worden ondergebracht in een maatschap. Diverse specialisten, ook van hetzelfde specialisme, kunnen daar hun kennis inzetten en alleen of samen met de andere maten opdrachten voltooien. Voor de marketing en de huisvesting kan worden samengewerkt.
Voor- en nadelen van een maatschap
Een maatschap biedt de nodige voordelen. Het is een ondernemingsvorm die snel, gemakkelijk en zonder startkapitaal is op te richten. Als ‘maat’ profiteert u van de inbreng van de andere maten en als organisatie kunt u personeel aannemen en gezamenlijk werkruimtes huren. Als maat is uw inbreng maatgevend voor de mate waarin u aansprakelijk bent. Over de winst die door de maatschap wordt uitgekeerd moet u inkomstenbelasting betalen. Omdat de Belastingdienst u als ondernemer ziet profiteert u van vele aftrekposten, dit zijn fiscale voordelen. Een nadeel van het werken in een maatschap is verlies van vrijheid. U bent verplicht om u aan de afspraken met uw maten te houden.
Coöperatie
Ook in een coöperatie werken bedrijven samen. Dan worden ze leden genoemd. Een coöperatie wordt geleid door een bestuur. Het is een ondernemingsvorm, waarbij voor de oprichting een notariële akte is vereist. De leden hebben, net als bij een vereniging, de hoogste beslissingsbevoegdheid. Net als bij een maatschap wordt de winst bij een coöperatie op basis van individuele afspraken onder de leden verdeeld. Als u lid bent van een coöperatie is dat beslist niet vrijblijvend. De coöperatie stelt voor de samenwerking met u en elk ander lid een formele overeenkomst op, waarin de richtlijnen en voorwaarden voor de samenwerking worden vastgelegd. Een bekend voorbeeld van een grote coöperatie is FrieslandCampina. Er bestaan ook kleine coöperaties, waarbij de leden uit zzp’ers bestaan.
Voor- en nadelen van een coöperatie
Het grote voordeel van een coöperatie is de samenwerking tussen de leden. Dat er een gezamenlijk belang is – het aanleveren van grondstoffen, zodat daarvan een eindproduct kan worden gemaakt – zorgt voor continuïteit in de productie. Dat de leden in de Algemene Leden Vergadering kunnen meebeslissen wordt soms als een nadeel gezien. Het zorgt voor vertraging in de besluitvorming en kan leiden tot conflicten als de belangen van de coöperatie en de leden met elkaar in botsing komen. Een ander nadeel is dat het oprichten van een coöperatie een ingewikkeld traject is, dat erg veel tijd kan kosten.
Vereniging
De vereniging is een ondernemingsvorm voor groepen mensen – leden – die zich samen met een activiteit bezig houden. Dat kan van alles zijn. Een voetbalvereniging, een muziekvereniging, scouting of een politieke partij. Bij een vereniging hebben de leden veel invloed op het beleid. In de Algemene Leden Vergadering kunnen zij instemmen met voorstellen van het bestuur. Het oprichten van een vereniging is vrij eenvoudig, want er is wettelijk veel geregeld voor de manier waarop het bestuur en de leden met elkaar om moeten gaan. Een vereniging is niet geschikt als ondernemingsvorm voor commerciële activiteiten, want het is verboden om eventuele winst uit te keren aan de leden. Mocht de vereniging in de schulden raken dan is de bestuurder niet hoofdelijk aansprakelijk, tenzij er sprake is van wanbeleid.
Voor- en nadelen van een vereniging
Een vereniging en een stichting zijn beide niet geschikt als ondernemingsvorm voor commerciële activiteiten. Het heeft daarom alleen zin om een vereniging te vergelijken met een stichting, want ook dat is een ondernemingsvorm waarbij alle winst moet worden besteed aan het doel van de organisatie. Het voordeel van een vereniging is dat er leden zijn, waardoor het gegarandeerd is dat er democratische besluiten worden genomen. Tegelijk is dat ook een nadeel, want een Algemene Leden Vergadering werkt soms vertragend op de besluitvorming. Tot slot zijn de leden niet hoofdelijk aansprakelijk.
Stichting
Een stichting is een ondernemingsvorm die wordt opgericht om een bepaald doel te bereiken. Dat hoeft niet per definitie een goed doel te zijn. Ook maatschappelijke en sociale doelen worden vaak ondergebracht in stichtingen. Cruciaal is dat de mensen die er achter zitten geen winstoogmerk hebben. Het is voor een stichting verboden om eventuele winst uit te keren aan de bestuurders. Winst mag alleen ten goede komen van het doel. Een bestuurder van een stichting is daarnaast niet hoofdelijk aansprakelijk, tenzij er sprake is van wanbeleid. Rondom stichtingen hangt het hardnekkige vooroordeel dat ze geschikt zijn om er via vage constructies allerlei fiscale voordelen mee te behalen.
Voor- en nadelen van een stichting
Net als een vereniging is een stichting niet geschikt om er commerciële activiteiten in onder te brengen. Stichtingen zijn erg geschikt om ideëele doelen na te streven, vooral als dat doelen zijn waar niet direct actief mensen bij betrokken zijn. Voorbeelden daarvan zijn de genezing van ziekten en het bevorderen van de natuur. Een doel als samen muziek maken kan beter worden ondergebracht bij een vereniging. Een voordeel van een stichting is dat de besluitvorming bij het bestuur ligt. Daardoor kunnen er snel beslissingen worden genomen. Bovendien geldt een stichting als rechtspersoon, en is de bestuurder niet hoofdelijk aansprakelijk.
Overzicht met alle kenmerken van alle ondernemingsvormen
De belangrijkste kenmerken van de eerder besproken, verschillende ondernemingsvormen zijn in het volgende overzicht op een rij gezet. U kunt dat gebruiken om een eerste selectie te maken van een ondernemingsvorm die voor uw bedrijf het meest verstandig is om te gebruiken. Neem geen overhaaste beslissing en verdiep u in de voor- en nadelen van de twee of drie verschillende ondernemingsvormen die u interessant lijken.
| Eenmanszaak | Maatschap | VOF | Coöperatie | BV | NV | CV | Vereniging | Stichting | |
| Kenmerken | – Een eigenaar | – Groep van eenmanszaken of bv’s (maten) | – Groep van eenmanszaken of bv’s | – Groep van eenmanszaken of bv’s – Schriftelijke overeenkomsten met leden |
– Een of meer aandeelhouders – Rechtspersoon |
– Een of meer aandeelhouders – Rechtspersoon |
– Groep van eenmanszaken of bv’s en stille vennoten | – Groep personen wil gezamenlijk een doel bereiken – Rechtspersoon (niet verplicht) |
– Eén of enkele personen willen een ideëel doel bereiken – Rechtspersoon |
| Aansprakelijkheid | – Privé | – Ieder voor een gelijk deel, ook privé | – Vennoten zijn volledig aansprakelijk, ook privé | – Eigen keuze: volledig, beperkt of geen | – Niet privé, alleen bij wanbeheer | – Niet privé, alleen bij wanbeheer | – Vennoten zijn volledig aansprakelijk, ook privé – Stille vennoten zijn alleen aansprakelijk voor hun inleg |
– Geen aansprakelijkheid, tenzij sprake is van wanbeheer of als de vereniging geen rechtspersoon is | – Geen aansprakelijkheid, tenzij sprake is van wanbeheer |
| Oprichting | – Inschrijving KvK | – Maten schrijven zich in bij KvK – Maatschaps-contract (optie) |
– VOF schrijft in bij KvK – Vennoot-schapscontract (optie) |
– Notaris zorgt voor oprichting – inschrijving bij KvK |
– Opgericht door de notaris – Notaris doet inschrijving bij de KvK |
– Opgericht door de notaris – Notaris doet inschrijving bij de KvK |
– VOF schrijft in bij KvK – Vennoot-schapscontract (optie) |
– wordt opgericht via een akte bij de notaris – Inschrijven bij de KvK (als de vereniging een rechtspersoon is |
– wordt opgericht via een akte bij de notaris – notaris verzorgt de inschrijving bij de KvK |
| Belastingen | – inkomsten-belasting met diverse aftrekposten | – maten betalen inkomsten-belasting met diverse aftrekposten – maatschap draagt BTW af |
– inkomsten-belasting met diverse aftrekposten – VOF draagt BTW af |
– coöperatie draagt vennoot-schapsbelasting af – leden dragen inkomsten-belasting af |
– Vennootschaps-belasting – inkomstenbelasting over salaris directeur – Dividendbelasting – Geen aftrekposten voor ondernemers |
– Vennootschaps-belasting – inkomstenbelasting over salaris directeur -Dividendbelasting – Geen aftrekposten voor ondernemers |
– inkomsten-belasting met diverse aftrekposten – VOF draagt BTW af |
– vennootschapsbelasting | – vennootschapsbelasting |
| Sociale zekerheid | – geen werknemers-verzekeringen | – geen werknemers-verzekeringen | – geen werknemers-verzekeringen | – wel werknemers-verzekeringen | – geen werknemers-verzekeringen | – geen werknemers-verzekeringen | – geen werknemers-verzekeringen | – geen werknemers-verzekeringen | – geen werknemers-verzekeringen |
| Verplichtingen | – inschrijving KvK | – inschrijving KvK van de maten | – inschrijving KvK | – inschrijving KvK – Deponeren jaarstukken |
– Jaarrekening maken en deponeren bij KvK – Maandelijks aangifte loonbelasting |
– Jaarrekening maken en deponeren bij KvK – Maandelijks aangifte loonbelasting |
– Inschrijving KvK | – jaarrekening deponeren (onder bepaalde voorwaarden) | – Jaarrekening deponeren (afhankelijk van omzet) |
| Kosten | – geen | – kosten opstellen maatschaps-contract | – kosten opstellen vennootschaps-contract | – geen | – accountantskosten jaarrekening | – € 45.000 startkapitaal – accountantskosten jaarrekening |
– kosten opstellen vennootschapscontract | – Kosten opstellen jaarrekening (evt.) | – oprichtingskosten € 50 – Kosten opstellen jaarrekening |
Laatst bijgewerkt: 28/12/2023
